1.      Khái niệm

Phép điệp là biện pháp tu từ lặp lại một yếu tố diễn đạt (vần, âm, thanh, từ, cụm từ, câu) nhằm nhấn mạnh, biểu đạt cảm xúc và ý nghĩa, có khả năng gợi hình tượng nghệ thuật

 2.      Các hình thức điệp

2.1. Điệp âm

Ví dụ: điệp âm “ch”

Thông reo bờ suối rì rào

Chim chiều chiu chít ai nào kêu ai

(Tố Hữu)

2.2  Điệp vần

Ví dụ: điệp vần “ơ”

Lơ thơ tơ liễu buông mành

Con oanh học nói trên cành ngẩn ngơ

(Nguyễn Du)

2.3  Điệp thanh

Ví dụ: điệp thanh bằng

Thuyền tôi trôi trên Sông Đà (Nguyễn Tuân)        

2.4  Điệp từ

Ví dụ: điệp từ “nhớ”

Anh đi anh nhớ quê nhà

Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương

Nhớ ai dãi nắng dầm sương

Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao

(Ca dao)

2.5  Điệp ngữ (cụm từ)

Ví dụ: điệp ngữ “chim vào lồng”, “cá mắc câu”

Bây giờ em đã có chồng,

Như chim vào lồng, như cá mắc câu.

      Cá mắc câu biết đâu mà gỡ

Chim vào lồng biết thuở nào ra?

(Ca dao)

2.6  Điệp cấu trúc cú pháp

Ví dụ: điệp cấu trúc “Tôi yêu người Việt Nam này”

Tôi yêu người Việt Nam này

Cả trong câu hát ca dao

Tôi yêu người Việt Nam này

Cười vui để quên đớn đau

Tôi yêu người Việt Nam này

Mẹ ơi con mãi không quên

Ngàn nụ hôn trong tim

Dành tặng quê hương Việt Nam

(Phương Uyên)

3.      Hiệu quả nghệ thuật của phép điệp

3.1  Gợi hình ảnh

Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm

(Quang Dũng)

-> Phép điệp từ “dốc” và điệp thanh trắc trong câu thơ đã gợi lên hình ảnh đồi núi trập trùng, hiểm trở.

3.2  Mô phỏng âm thanh

Những đườmg Việt Bắc của ta

Đêm đêm rầm rập như là đất rung

(Tố Hữu)

-> Phép điệp âm “đ” và âm “r” mô phỏng tiếng bước chân của một đội quân đông đảo và tiếng rung chuyển của đất dưới sức mạnh bước chân của đoàn người.

3.3  Tạo ra sự nhấn mạnh

Em yêu màu đỏ:

Như máu trong tim

Lá cờ Tổ quốc

Khăn quàng đội viên

Em yêu màu xanh:

Đồng bằng, rừng núi

Biển đầy cá tôm,

Bầu trời cao vợi

(Phạm Đình Ân)

-> Phép điệp ngữ “em yêu” nhấn mạnh tình yêu sâu sắc của nhân vật em đối với lá cờ Tổ quốc, khăn quàng đội viên, đồng bằng, rừng núi, biển, trời.

3.4  Nhằm tạo ra sự liệt kê

Hạt gạo làng ta

Có vị phù sa

Của sông Kinh Thầy

Có hương sen thơm

Trong hồ nước đầy

Có lời mẹ hát

Ngọt bùi đắng cay…

(Trần Đăng Khoa)

-> Phép điệp từ “có” liệt kê những yếu tố được kết tinh trong hạt gạo làng. Từ đó, thể hiện tình cảm trân trọng, yêu quý hạt gạo của tác giả.